Türkiye'de Nüfus ve Yerleşme-Kpss

Türkiye'de Nüfus ve Yerleşme

Bir ülkede kadın nüfusu erkek nüfusundan fazla ise o ülkede ya savaş vardır ya da erkek başka ülkeye çalışmaya gitmiştir. 

Nüfus ile; 

• Nitelik ( eğitim durumu )
• Nicelik ( sayı )
• Dağılım  gibi konularda bilgi edinilir. 

Nüfus Sayımlarının Tarihçesi 

Osmanlı'da 1831 yılında yalnızca erkek ve hayvan nüfus sayımı yapılmış, bu nüfus sayımı profesyonel anlamda değil yalnızca askeri ve ekonomik amaçlı yapılmıştır. Türkiye'de ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapıldı. 

Nüfus sürekli olarak artar fakat nüfus artış hızında dalgalanmalar görülebilir. Nüfus artış hızı ve oranına bakılarak nüfus miktarı hakkında yorum yapılamaz. 

Türkiye Nüfus Artış Hızı Grafiği

• 1939: Hatay'ın anavatana katılması ile artış hızı artmıştır. 
• 1945: 2. Dünya Savaşı nedeniyle nüfus artış hızı azalmıştır. 
• 1950: En büyük nüfus artış hızı gerçekleşmiştir.
• 1960: Avrupa'ya ekonomik nedenlerle yapılan göçler sonucu nüfus artış hızı azalmıştır.
• 1980: Balkanlardaki Türklerin anayurda dönmesi nedeniyle artış hızında yükselme olmuştur.
• 2007: İlk kez Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi uygulandı.

Nüfus Artışı

1. Doğal Nüfus Artışı 

Doğum ve ölüm oranlarına bağlı olarak gerçekleşir. Doğal nüfus artışının yüksek olduğu ülkeler gelişmemiş ülkelerdir. Türkiye'de doğal nüfus artışının en yüksek olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesi'dir.

2. Gerçek Nüfus Artışı

Dış göçlerle gerçekleşir. 

Nüfus Artışının Sonuçları 

Olumlu Sonuçları 

• Vergi gelirleri artar.
• Askeri güç artar
• Yeni iş ve meslek kolları oluşur.

Olumsuz Sonuçları

• İthalat fazla, ihracat az olur.
• Dış ticaret açığı fazla olur.
• Tasarruf az olur.
• Demografik yatırım fazla olur. 

Nüfus Yoğunluğu 

Kilometrekareye düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu adı verilir. 

a. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu

b. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu

c. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu 

fizyolojik nüfus yoğunluğu

tarımsal nüfus yoğunluğu

Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler

nüfusun dağılışını etkileyen faktörler

Seyrek Nüfuslu Bölgeler

Nüfusun Fiziki Özellikleri

• Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı
• Nüfusun cinsiyet durumu
• Aktif Nüfus ve Sektörlere göre dağılımı
• Nüfusun eğitim durumu
• Kırsal ve kentsel nüfus

Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması

• Birincil ekonomik faaliyet ( Tarım )
• İkincil ekonomik faaliyet ( Sanayi )
• Üçüncül ekonomik faaliyet ( Hizmet )

Türkiye'deki sıralaması ise;

1. Üçüncül ekonomik faaliyet ( hizmet )

2. İkincil ekonomik faaliyet ( sanayi )

3. Birincil ekonomik faaliyet ( tarım )

hammaddeyi ortaya çıkaran meslekler

hammaddeyi işleyen meslek 

hammaddeyi hizmet olarak sunan meslekler

bilginin toplanması, yayılması, işlenmesi

üst düzey karar verme ve yönetim faaliyetleri

Türkiye'de Yerleşme 

Kent: Nüfus 10 binden fazladır. En fazla kentleşme Marmara Bölgesi

Kır: Nüfus 10 binden azdır. En fazla Karadeniz Bölgesi 

Türkiye'de Yerleşme

Köy Altı Yerleşmeleri

köy altı yerleşmeleri 

Sürekli ( Devamlı ) Köy Altı Yerleşmeleri

Mahalle: Bir köyden ayrılmış fakat idari fonksiyonu olmadığı için ayrı bir köy sayılmayan yerleşme üniteleridir. Gelişerek büyüyebilirler. Batı Karadeniz, Batı Anadolu, Akdeniz, Marmara

Mezra: Ekonomisi çoğunlukla tarıma dayalı olan, yüksek yerlerde hayvancılık faaliyeti yapılan yerleşmelerdir. 

Divan: Birkaç mahallenin tek muhtarlık olarak birleştiği yerleşmelerdir. Ekonomisi genelde tarıma dayalıdır. Özellikle Batı Karadeniz'de yaygındır. 

Çiftlik: Bir veya birkaç ev, ambar ve tarım arazisinden oluşan yerleşmelerdir. Bazılarında tarım, bazılarında hayvancılık bazılarında her ikisi birden yapılır. Trakya, Ege, Akdeniz, İç Anadolu'da yaygındır. 

Geçici Köy Altı Yerleşmeleri 

Kom: Hayvancılık için otlak alanlarına bağlı olarak çoğunlukla yazın kullanılan köye bağlı yerleşmelerdir. ( Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu )

Ağıl: Köylerin yakınında küçükbaş hayvanların gecelemesi için yapılmış, etrafı çit ya da taşla çevrilmiş yerleşmelerdir. ( İç Anadolu, Doğu Anadolu )

Yayla: En yaygın olan yerleşme tipidir. Yaz döneminde halkın hayvanlarını otlatmak için çıktıkları alanlardır. ( Doğu Anadolu, Akdeniz, Karadeniz, Ege, G.Doğu, İç Anadolu )

Oba: Göçebe çobanların çadırlarıdır. ( Toroslar, Doğu Anadolu, G.Doğu Anadolu )

Dam: Küçük çaplı tarım faaliyetleri, hayvancılık yapılan yerleşmelerdir. ( Gökçeada, Bozcaada, Ege, Göller yöresi )

Dokularına Göre Kır Yerleşmeleri

Toplu Yerleşmeler: Kurak yerlerde ve arazinin düz olduğu yerler.

Dağınık Yerleşmeler: Yağışlı yerlerde ve dağlık alanlarda olan yerleşme.

Çizgisel Yerleşme: Tek cadde ya da akarsu kıyısına kurulan yerleşmelerdir.

Dairesel Yerleşme: Ortak bir çarşı etrafına kurulan yerlerdir.

Kıyı Yerleşmesi: Deniz kıyısına kurulan yerleşmelerdir.