Türkiye'de Tarım ve Hayvancılık-Kpss

 

Türkiye'de Tarım ve Hayvancılık

Türkiye'de Tarım 

1. İlkel ( Ekstansif ) Tarım

• İklim şartlarından çok etkilenme vardır. Tarımsal üretimde yıldan yıla dalgalanmalar görülür.
• Sulama ve gübreleme yaygın değildir. 
• Nadasa bırakılan alan fazladır.
• Kullanılan tohumlar kaliteli değildir.
• Doğu Anadolu, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz bölgelerinde yerşekilleri, iklim şartları ve ekonomik problemler nedeniyle uygulanmaktadır. Nadas en fazla İç Anadolu'da en az ise Karadeniz'de uygulanır.

2. Modern ( Entansif- İntansif ) Tarım

• İklim şartlarından etkilenme azdır. Tarımsal üretimde yıldan yıla dalgalanmalar yaşanmaz.
• Sulama ve gübreleme yaygındır.
• Nadas yerine nöbetleşe ekim yapılır.
• Kullanılan tohumlar kalitelidir.
• Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerinde uygulanır. 

Tarım Ürünleri

1. Tahıllar

Buğday:

• En çok ekilen ve üretimi en fazla olan tarım ürünüdür. 
• İlkbaharda yağış ister. ( konveksiyonel yağış )
• Yazın kuraklık ister. ( karasal iklim )
• Buğday; Adana- Çukurova'da yetişebilmesine rağmen ekonomik değeri düşük olduğundan üretimi tercih edilmez. 
• Marmara'da tüketici nüfus fazla olduğu için üretilmektedir. 

Arpa: 

• Buğdaya göre daha erken olgunlaşır.
• Buğdaya göre sıcağa ve soğuğa daha dayanıklıdır.
• Hayvan yemi ve bira-malt sanayisinde kullanılır.

Çavdar: 

• Tahıllar içerisinde soğuğa en dayanıklı tahıldır. 

Mısır: 

• Karadeniz bölgesi doğal yetişme ortamı olmasına rağmen bölge ekonomisine katkısı azdır. 
• Karadeniz'de buğday yetişmediği için mısır unu ekmeklerde tercih edilir.
• Mısır yazları bol su isteyen özelliktedir. 

Pirinç- Çeltik:

• Yazın kuraklık ister ancak bol su ister
• Bataklıklarda yetişir.
• Sıtma hastalığına neden olduğu için pirinç üretimi devlet kontrolü altındadır.

2. Baklagiller

Nöbetleşe ekimi yapıldığı için iç bölgelerde ikinci ürün olarak tercih edilmektedir. Kuraklığa en fazla dayanıklı ürün kırmızı mercimektir. 

3. Sanayi- Endüstri Bitkileri

Şekerpancarı: 

• Ilıman yerlerde yetişir ve bol su ister. Suyundan şeker posasından ise hayvan yemi elde edilir. 
• Karadeniz bölgesinde aşırı yağış sonucu şeker oranı düştüğü için yetiştirilmez.
• Akdeniz bölgesinde ekonomik değeri düşük olduğu için yetiştirilmez.
• Erzurum-Kars platosunda donlu gün sayısı fazla olduğu için yetiştirilmez.
• Şeker pancarı çabuk bozulabilen bir ürün olduğu için fabrikalara yakın yerlerde yetiştirilir.
• Üretimine devlet kota uygulamaktadır.
• Fabrika yakınlarında besi hayvancılığı yaygındır.

Pamuk:

• Yetişme döneminde su, olgunluk döneminde kuraklık ister
• Alüvyal topraklarda yetişir
• Lifleri tekstil sanayisinde, çekirdeği margarin yapımında kullanılır.
• GAP projesi ile birlikte pamuk en fazla Urfa'da yetişmektedir.
• Malatya ve Iğdır ovasında ise mikroklima olarak yetişir.
• İhraç edilen ürünler arasında yer almaktadır.

Tütün: 

• Kalitenin bozulmaması için üretimi devlet kontrolü altındadır.
• Dünyada ilk beşte olduğumuz ihracat ürünüdür.

Haşhaş:

• Uyuşturucu madde içerdiği için üretimi devlet kontrolü altındadır.

Keten:

• Halat, çuval, pantolon, kağıt para yapımında kullanılır

Kenevir:

• Uyuşturucu madde içerdiği için üretimi devlet kontrolü altındadır. 

Çay: 

• Anavatanı: Uzakdoğu
• Türkiye'deki varlığı özel konum yani mikroklima ürünüdür. 
• Üretim alanı dardır. 
• Zihni Derin Batum'a giderek tohumlarını Türkiye'ye getirmiştir.
• Çabuk bozulabilen bir ürün olduğu için fabrikalara yakın yerlerde yetiştirilir.
• İhraç edilen üründür. 

4. Yağ Bitkileri

Ayçiceği:

• Türkiye'de üretimi en fazla yapılan yağ bitkisidir.
• 1950'den sonra balkan göçleri ile üretimi başlamıştır.
• Yetişme döneminde su, olgunluk döneminde kuraklık ister.
• Vertisol topraklarda ayçiçeği yetişir.
• Yağlık ayçiçeği Ergene bölümünde, çerezlik ayçiçeği Konya bölgesinde yetiştirilir.

Zeytin:

• Akdeniz iklimi ürünü olduğu için Türkiye'deki varlığı mutlak yani matematik konumdur.
• Kışları ılık hava ister, yaz kuraklığı istemez.
• Zeytin, bir yıl ürün verip diğer yıl az ürün verdiği için Akdeniz'de ekonomik değeri daha yüksek olan tarım ürünleri tercih edilmektedir.
• Zeytinin Karadeniz bölgesindeki varlığı özel konumdur.
• Gaziantep'te zeytin yetiştirilebilmesi Akdeniz iklimi görüldüğünün kanıtıdır.
• Yağlık zeytin en fazla Ege- Edremit, Sofralık zeytin en fazla Güney Marmara

Soya Fasülyesi:

• Sıcak yerlerde yetişen yağ bitkisinin yağ oranı daha yüksek olduğu için soya fasülyesi Karadeniz'den çok Akdeniz'de yetiştirilir. 

Aspir-Kolza:

• Ankara ve çevresinde biyodizel yakıt olarak değerlendirilir.

5.Meyvecilik:

Fındık:

• Fındık ihracatında dünyada birinci sıradayız.

İncir:

• Net sıcaklık isteyen ve kıyılarda yetişen üründür.

Turunçgil:

• Net kış ılıklığı ister, zeytine göre daha hassastır.
• Zeytin'de olduğu gibi üretimi Gaziantep'e sarkmaz.
• Doğu Karadeniz'deki varlığı özel konumdur.

Üzüm:

• Ekim alanı geniştir ve soğuğa dayanıklıdır.
• Not: Türkiye'de ekim alanı en geniş iki meyve elma ve üzümdür.

Muz: 

• Alanya-Anamur bölgesinde mikroklima olarak yetişir.

Not: Zeytin ve kayısı bir yıl çok diğer yıl az ürün verdiği için devirli ağaçlar grubunda yer alır. 

Genel Bilgiler

• Türkiye'de yüz ölçümüne göre ekili-dikili arazinin en fazla olduğu yer Güneydoğu Anadolu
• Buğday tarımı yapıldıktan sonra sulama probleminin olduğu karasal iklim bölgelerinde toprakta mineral dengesi sağlanamadığı için ikinci yıl nohut yetiştirilir.
• Nadas en fazla İç Anadolu'da yaygındır.

Türkiye'de Hayvancılık

Türkiye'de hayvancılık milli gelirin %10'u oluşturur. Türkiye'de hayvancılığın geliştirilmesi için;

• Otlakların iyileştirilmesi
• Et ve süt verimi düşük olan yaşlı ve yerli ırkların iyileştirilmesi
• Meraların aşırı ve erken otlatılmasının önlenmesi
• Erken kesimlerin önlenmesi
• Besi ve ahır hayvancılığının geliştirilmesi gerekir

1. Küçükbaş Hayvancılık:

Ülkemizde en çok beslenen hayvan grubudur. Sebebi; iklim koşulları nedeniyle ülkemizin bozkır varlığının geniş olmasıyla birlikte yer şekillerinin engebeli olması ve küçükbaş hayvanların bu şartlara daha uyumlu olmasıdır. 

Koyun:

• Türkiye'de en çok beslenen hayvan türüdür.
• Türkiye koyun üretiminde Avrupa'da 1.sıradadır.
• Koyun en fazla; Van
• Merinos: yünüyle meşhurdur. Ankara ve Eskişehir'de yaygındır.
• Kıvırcık etiyle meşhurdur. Marmara bölgesinde yaygındır.
• Karaman; İç Anadolu'da
• Dağlıç ise; Ege'de yaygındır.

Keçi:

• Kıl keçisi: doğal koşullara dayanıklı ve dağlık alanlara kolaylıkla uyum sağlar. En fazla kıl keçisi; Mersin'dedir.
• Tiftik keçisi: diğer adı Ankara keçisidir. Doğal yetişme alanları Ankara ve Eskişehir'dir. Tüylerinden Angora adı verilen yün elde edilir. 

2. Büyükbaş Hayvancılık:

• En çok yetiştirilen türleri sığır ve mandadır. Çünkü et ve süt verimleri yüksektir. 

Besi ve Ahır Hayvancılığı

• Modern tesislerde yapılan hayvancılık faaliyetidir. Bu nedenle et ve süt üretiminde iklime bağımlılık ve buna bağlı olarak dalgalanmalar azdır. Besi hayvancılığı en fazla Marmara, Ege ve İç Anadolu'dadır.

Mera Hayvancılığı

• İklime bağımlılık fazla olduğu için et ve süt üretiminde yıldan yıla dalgalanmalar fazladır. Doğu Karadeniz'de ve yazları yağış olan sert karasal iklim olan Erzurum-Kars-Ardahan platolarında yaygındır. 

Not: Türkiye'de yetiştirilen hayvan türlerinin coğrafi dağılışında etkili olan temel faktör iklim özellikleridir. 

3.Kümes Hayvancılığı

Tüketici nüfusun fazla olmasında dolayı Marmara, Ege, İç Anadolu, Akdeniz, büyük şehirlerin etrafında modern tesislerde yapılan hayvancılıktır. İklimden etkilenme azdır. 

4. İpek Böcekçiliği

Güney Marmara'da Bursa çevresinde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılır. Suni ipek üretiminin artmasıyla önemini yitirmiştir.

5. Arıcılık

İklimden en fazla etkilenen hayvancılık türüdür.

6. Balıkçılık:

Ülkemizde balıkçılık yeterince gelişmemiştir. Bunun nedenleri ise;

• Açık deniz yani okyanus balıkçılığının gelişmemiş olması
• Mevsimsiz avlanma ve zararlı avlanma yöntemlerinin kullanılması
• Sofra kültürümüzde balığın çok yer tutmaması
• Soğuk hava depolarının yetersiz olması
• Kıyı kirliliğinin artması ve balık türlerinin azalması
• Pazarlama olanaklarının yetersiz olması 

Karadeniz bölgesi balıkçılığın en fazla yapıldığı bölgedir. Sebepleri;

• Sularının soğuk olması ( enlem )
• Karadeniz'e dökülen birçok akarsuyun plankton ( balık yiyeceği ) taşıması
• Tuzluluk oranının az olması
• Halkın ekonomik imkanlarının yer şekilleri sebebiyle kısıtlı olması ve denize yönelmesi

Not: Karadeniz'de 200 metrenin altında canlı hayat olmadığı için balıkların yüzeyde dolaşması avlanmalarını kolaylaştırmıştır. 

Not: Balık çeşidi en fazla Akdeniz bölgesindedir. Kültür balıkçılığı en fazla Ege'dedir. İnci kefali Van gölünde, kerevit ise Eğirdir gölündedir. Sünger avcılığı ise Bodrum'da yaygındır.