İdare Hukuku-KPSS-2023

 

idare hukuku

İdare Hukuku

İdare Hukukunun Özellikleri:

1. İdare hukukunun konusu, devletin idari faaliyetleridir.
2. Temel amacı, kamu yararını gözetmektir.
3. İdare hukuku, genç bir hukuk dalıdır.
4. Bu hukuk dalı dinamik ve değişken özellikler taşır.
5. Statü hukukunu esas alır.
6. İçtihatlar önemli bir yer tutar.
7. Henüz tam olarak düzenlenmemiştir, kuralları dağınık bir yapıdadır.
8. Uyuşmazlıklar, idari yargı tarafından çözüme kavuşturulur.

İdari Fonksiyon: İdari fonksiyon, toplumun günlük ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan devlet faaliyetleridir.

İdari Fonksiyonun Özellikleri:

1. Kamu hizmetlerini sağlamak, idari fonksiyonun ana konusudur.
2. Amaç yine kamu yararını korumaktır.
3. İdari fonksiyon, süreklilik arz eden bir faaliyettir.
4. Tüm bireyleri kapsayan bir boyutu vardır.
5. Genellikle kendiliğinden harekete geçer.
6. İdari işlem ve eylemlerle yerine getirilir.
7. Kamu gücüyle donatılmıştır, üstün yetkilerle yürütülür.
8. İdare, harekete geçmek için dışarıdan bir talebe gerek duymaz.

İdare Hukukunun Kaynakları:

1. Anayasa
2. Kanunlar
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
4. Bilimsel görüşler
5. Uluslararası anlaşmalar
6. Yargısal içtihatlar
7. Yönetmelikler
8. İdari teamüller ve uygulamalar

Not: Örf ve adet hukuku, idare hukukunun kaynakları arasında yer almaz.

Türkiye Cumhuriyeti İdaresinin Görevleri:

a. Milli güvenliğin sağlanması
b. Teşvik ve özendirme faaliyetleri
c. Kamu hizmetleri sağlanması
d. Kolluk faaliyetleri
e. Planlama faaliyetleri
f. İç düzeni sağlama ve özyönetim faaliyetleri (doğrudan halka yönelik olmayan faaliyetler)

Kamu Hizmetlerinin Temel Özellikleri:

• Genellik
• Süreklilik
• Değişkenlik ve uyarlama
• Bedelsizlik

Kolluk Faaliyetleri:

Kolluk, idarenin kamu düzenini sağlamak, düzenin bozulmasını önlemek ve bozulduğunda eski haline getirmek için oluşturduğu yapı ve faaliyetlerdir. Kolluğun temel amacı, kamu düzenini korumaktır.

Kamu Düzeni Öğeleri:

a. Güvenlik
b. Esenlik ve dirlik
c. Genel ahlak
d. Sağlık

Adli Kolluk: Kamu düzeni bozulduğunda, adli kolluk devreye girer. Bu kolluk türü, adli makamların denetimi altındadır ve adli kolluk faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıklar adli yargıda çözülür.

İdari Kolluk: Kamu düzenini korumak amacıyla, önleyici olarak faaliyet gösterir. İdari makamların denetimi altındadır ve idari kolluk faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıklar idari yargıda çözülür.

Genel İdari Kolluk Makamları:

1. Cumhurbaşkanı
2. İçişleri Bakanlığı
3. Vali
4. Kaymakam

İdare Hukukuna İlişkin İlke ve Esaslar:

Genel İlkeler:

a. Hukuk devleti
b. Sosyal devlet
c. Demokratik devlet
d. Üniter devlet
e. Cumhuriyetçilik
f. Laiklik
g. Atatürk milliyetçiliği
h. İnsan haklarına saygı
i. Eşitlik

İdare Hukukuna İlişkin İlke ve Esaslar:

a. İdarenin kanuniliği
b. Merkezden yönetim
c. Yerinden yönetim
d. Yetki genişliği
e. Kamu tüzel kişiliği
f. İdarenin bütünlüğü
g. Kamu hizmeti görevlileri
h. Kanunsuz emir

Yetki Genişliği İlkesi: Merkezden yönetimin olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla, valiye geniş yetkiler verilmesidir.

Kamu Tüzel Kişiliği: Kamu tüzel kişiliği, 2017 anayasa değişikliğiyle Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya kanunla kurulabilir. Anayasada kamu tüzel kişiliği olan başlıca kuruluşlar:

1. TRT
2. Üniversiteler
3. Belediyeler
4. İl Özel İdareleri
5. Köyler
6. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
7. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları (barolar, odalar, birlikler)

Merkezden Yönetim:

Faydaları:

• Güçlü devlet yönetimi sağlar.
• Daha az maliyetle hizmet sunumu yapılır.
• Hizmetler daha verimli bir şekilde yürütülür.
• Hizmetler, tek tip şekilde ve eşitlikçi bir biçimde yönetilir.
• Mali denetim kolaylaşır.

Sakıncaları:

• Yöresel ihtiyaçlara uygunluk azdır.
• Demokratik ilkelere aykırı olabilir.
• Bürokrasi ve kırtasiyecilik artar.

Yerinden Yönetim:

Faydaları:

• Hizmetler, yöresel ihtiyaçlara uygun olur.
• Demokratik ilkelere daha uygundur.
• Bürokrasi azalır, kırtasiyecilik düşer.

Sakıncaları:

• Ülke bütünlüğü tehlikeye girebilir.
• Mali denetim zordur.
• Hizmetler, yeksenak şekilde yürütülemez.
• Partizan uygulamalara yol açabilir.

Merkezden Yönetimin Özellikleri:

• Ayrı bir bütçe yoktur.
• Görev atama yoluyla verilir.
• Kamu tüzel kişiliği yoktur.
• Yönetmelik çıkaramaz.
• Hiyerarşik bir yapı bulunur.

Yerinden Yönetimin Özellikleri:

• Ayrı bir bütçeye sahiptir.
• Görev seçim yoluyla verilir.
• Kamu tüzel kişiliği bulunur.
• Yönetmelik çıkarabilir.
• İdari vesayet söz konusudur.
• Merkezden bağımsız karar organları vardır.
• Merkezden gelen vesayet denetimi altındadır.

Türkiye Cumhuriyeti İdari Teşkilat Yapısı:

1. Merkezden Yönetim:

   • Başkent Teşkilatı: Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar
   • Taşra Teşkilatı:
     • İl Genel İdaresi: Vali, İl İdare Kurulu, İlçe İdare Kurulu
     • İlçe İdaresi: Kaymakam, İlçe İdare Kurulu, İlçe İdare Şube Başkanlığı
   • Yardımcı Kuruluşlar: Danıştay, Sayıştay, Milli Güvenlik Kurulu, Ekonomik ve Sosyal Konsey

2. Yerinden Yönetim:

   • Yerel Yerinden Yönetim:
     • İl Özel İdaresi: Vali, İl Genel Meclisi, İl Daimi Encümeni
     • Belediye: Belediye Başkanı, Belediye Meclisi, Belediye Encümeni
     • Köy: Muhtar, İhtiyar Heyeti, Köy Derneği
   • Hizmet Yerinden Yönetimler:
     • İktisadi kamu kuruluşları, sosyal kamu kuruluşları, idari kamu kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, bilimsel, teknik ve kültürel kuruluşlar.

Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı:

• Cumhurbaşkanı: Devletin başıdır.
• Cumhurbaşkanı Yardımcıları: Cumhurbaşkanına vekalet ederler.
• Özel Kalem Müdürlüğü: Cumhurbaşkanına ait yazışmaları yönetir.
• Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı: En yüksek devlet memuru olan İdari İşler Başkanı, en üst amirdir.

Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları:

• Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu
• Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu
• Ekonomi Politikaları Kurulu
• Hukuk Politikaları Kurulu
• Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu
• Güvenlik ve Dirlik Politikaları Kurulu
• Sağlık ve Hizmetler Politikaları Kurulu
• Sosyal Politikalar Kurulu
• Yerel Yönetim Politikaları Kurulu