Türkiye'nin Jeolojik Zamanlar İçerisindeki Oluşumu

 

Türkiye'nin Jeolojik Zamanlar İçerisindeki Oluşumu-Kpss-2023

Türkiye'nin Jeolojik Zamanlar İçerisindeki Oluşumu

1. Paleozoik (Jeolojik Zaman)

Zonguldak ve çevresindeki taş kömürü yatakları bu dönemde oluşmuştur. Ayrıca, Türkiye'nin en eski ve temel arazileri olan masif alanlar da bu zamanda meydana gelmiştir. Masif araziler, dayanıklı yapıları nedeniyle depreme karşı daha dirençlidir.

Not: Masif araziler depreme dayanıklı arazilerdir. 

Türkiye'de Yeryüzü Şekilleri 

Türkiye'nin yeryüzü şekillerinin oluşmasında iç kuvvetler ve dış kuvvetler etkili olmuştur.

a. İç Kuvvetler

Oluşum enerjisini magmadan alır  ve yapıcı özelliktedir. Orojonez ( dağ oluşumu), epirojenez ( kıta oluşumu ), volkanizma, seizma ( depremler )

b. Dış Kuvvetler

Oluşum enerjisini güneşten alır ve yıkıcı özelliktedir. Akarsular, Buzullar, Rüzgarlar, Dalgalar, Akıntılar, Yer altı suları

Not: Anadolu'nun bugünkü şeklini almasında en fazla etkili olan dış kuvvet; akarsulardır. 

2. Jeolojik Zaman ( Mezozoik)

Birinci jeolojik dönemde oluşan araziler, dış kuvvetlerin etkisiyle aşındı. Bu süreçle birlikte, Anadolu'nun yüzeyi zamanla düzleşmiş ve peneplen şeklini almış, bu alanın yükseltisi deniz seviyesine kadar inmiştir.

3. Neozoik (Tersiyer Dönemi)

Türkiye'nin bugünkü görünümünü kazanmaya başladığı dönemdir. Avrupa ve Afrika kıtaları birbirine yaklaşarak Alp-Himalaya Dağ Sistemi'ni oluşturmuştur. Türkiye'deki dağlar, bu dağ sisteminin etkisiyle doğu-batı yönünde sıralanmıştır. 

Kuzey Anadolu Dağları, Toros Dağları ve Karasu-Aras Dağları, bu dönemde meydana gelmiştir. Aynı zamanda volkanik faaliyetler sonucu Türkiye'deki yanardağlar ortaya çıkmıştır. Bu dönemde linyit, petrol, tuz ve bor yatakları oluşmuş, linyit Türkiye'nin en yaygın enerji kaynağı haline gelmiştir.

4. Kuaterner (Jeolojik Zaman)

Türkiye'nin bugünkü şeklini aldığı son jeolojik dönemdir. Bu dönemde, dış kuvvetlerin aşındırma etkisi hala devam etmektedir. Anadolu, toptan yükselme sürecine girdiği için bu dönemde ortalama yükselti artmıştır. Bu yükselme sırasında, Ege Denizi'nin yerini Egeid Karası'nın çökmesiyle Akdeniz suları doldurmuş, Marmara Denizi'nin bulunduğu alanda ise sular birikerek İstanbul ve Çanakkale Boğazları oluşmuştur. Karadeniz de gölden denize dönüşmüştür. Kıbrıs, Anadolu'dan koparak ada halini almıştır.

Sonuç:

Türkiye, 3. ve 4. jeolojik dönemlerde şekillenmiş genç bir ülkedir. Genç arazileri nedeniyle aktif deprem alanlarına sahip olan Türkiye, yüksek akış hızına sahip akarsuları sayesinde güçlü bir aşındırma kapasitesine sahiptir.